Da li je Nikola Tesla boravio u Prnjavoru 1892. godine? (Crtice ili tragovi jednog ne dovršenog istraživanja)

Povodom obilježavanja Dana grada Prnjavor.

Da li je Nikola Tesla boravio u Prnjavoru 1892. godine? (Crtice ili tragovi jednog ne dovršenog istraživanja)

Piše: Dario Topić, profesor istorije
Zavičajni muzej Prnjavor

Malo je istorijskih izvora iz kojih bi mogli saznati koje su to ličnosti iz javnog života krajem 19. i početkom 20. vijeka posjetile Prnjavor ili bar na kratko boravile u njemu. Tih posjeta je zasigurno bilo što po službenoj dužnosti, što iz nekih drugih, pa tako i privatnih razloga. Da li je Nikola Tesla boravio u Prnjavoru 1892. godine? Izgleda da jeste i da se njegov susret sa njegovom bliskom rodicom Anom Tesla (a udatom Šlajfelder) desio upravo u Prnjavoru u jednoj porodičnoj kući.

Ana Tesla je rođena u Gospiću 1856. godine, iste godine kada i Nikola Tesla. Milutin, otac Nikole Tesle i Josif, otac Ane Tesle, su bili rođena braća. Kao djeca Ana i Nikola su se družili u Smiljanu i bili su jako privrženi jedno drugom. Njihova mladost prolazila je u druženju i u velikoj rođačkoj ljubavi. Nikola je kasnije otiša svojim putem, putem koji će ga učiniti velikim naučnikom, a Ana se 1880. godine udala za Nikolu Šlajfeldera (Nikola Schleiffelder) iz Beča, te su iz Gospića odselili u Kotorsko kod Doboja, gdje je on dobio državnu službu i gdje je radio kao lugar. Rano je umro i sahranjen je na groblju u Derventi.

Ana Tesla Šlajfelder je postala medicinski radnik, tačnije bila je babica. Službu babice, međutim, nije vršila samo u Kotorskom već i na širem području pa tako i na području našeg Prnjavora. U tim godinama njenog povremenog ili čestog boravka u Prnjavoru dolazi do poznanstva i prijateljskih odnosa sa porodicom Petrešin.

Poznato je da je Nikola Tesla 1892. godine zbog naučnih predavanja u Londonu, Parizu i drugim evropskim gradovima, došao iz Sjedinjenih Američkih Država u Evropu. Predavanja će, međutim, uskoro morati prekinuti zbog bolesti, a nažalost i skore smrti majke Đuke te odlazi u Smiljan u svoju rodnu Liku. Tokom maja i juna 1892. godine posjetio je Zagreb i Beograd. Svoj boravak, međutim, iskorostiće da se vidi i sa svojom bližom rodbinom, pa tako i sa svojom rođakom Anom Tesla Šlajfelder. Izgleda da se njihov susret desio upravo u Prnjavoru u kući porodice Petrešin gdje je ona često boravila kad je bila u Prnjavoru i gdje je Nikola Tesla prenoćio jednu noć. Nikola Tesla je tada imao 36 godina.

Ana Tesla Šlajfelder vještini i poslovima babice podučavala je Rozaliju Petrešin iz Prnjavora sa kojom će postati dobar saradnik i prijatelj, a upravo će ona uticati da Rozalija Petrešin, tada kao mlada osoba, provede četiri mjeseca u Travniku na usavršavanju u tom poslu.

Ana Tesla Šlajfelder je nesretno nastradala od voza 1908. godine. Imala je tada 52 godine. Sahranjena je na groblju Bare u Doboju.

* na fotografiji:

– Nikola Tesla (1856-1943)
– Grobno mjesto i nadgrobni spomenik Ane Tesla Šlajfelder (1856-1908) na groblju Bare u Doboju